Park Norweski
27 lutego 1906 r., w dniu srebrnych godów cesarza Wilhelma II i jego małżonki, cesarzowej Augusty Wiktorii, Eugen Füllner ogłosił, że chce ufundować mieszkańcom Cieplic publiczny park. W tym celu nabył nieużytki rolne położone niedaleko fabryki maszyn papierniczych, na prawym brzegu Wrzosówki. Zdecydował on, że trzy hektary z zakupionego terenu przeznaczone zostaną pod budowę osiedla dla robotników jego fabryki, a na pozostałych piętnastu hektarach powstanie publiczny park. Rozpisano konkurs na projekt założenia parkowego, który wygrał wrocławski architekt krajobrazu Fritz Hanisch. Otrzymał on kontrakt na nadzór prowadzonych na terenie przyszłego parku prac ziemnych, rozpoczętych jeszcze tego samego roku jesienią.
Stworzone zostały dwa stawy i ścieżki spacerowe o łącznej długości ok. 10 km, posadzono drzewa, ustawiono ławki, altany i drogowskazy. W trakcie robót przy parku realnego kształtu nabrał pomysł wzniesienia centralnego pawilonu, który służyć miał jako miejsce odpoczynku dla spacerowiczów. O jego kształcie zadecydowała fascynacja Füllnera architekturą restauracji „Frognerseteren” w Oslo. W oparciu o oryginalny projekt, przekazany przez norweskiego architekta Einara Smitha, miejscowe firmy wzniosły bliźniaczy budynek wobec Frognerseteren w miejscu, z którego rozciągał się wspaniały widok na Góry Olbrzymie. Przy budowie zatrudniono wyłącznie miejscowych rzemieślników, użyto do niej materiałów pochodzących z okolicy. I tak: granit, z którego wykonano taras, pochodził z kopalni w Karkonoszach, a drewno budowlane uzyskano z rosnących w okolicy świerków. Fundamenty budynku wykonała cieplicka firma Karla Ansorge, a drewniany budynek zbudował miejscowy zakład ciesielski Paula Ansorge. Wyposażenie wnętrz zlecono Szkole Snycerskiej w Cieplicach, która stanowiła w tamtym czasie najważniejszy ośrodek rzemiosł artystycznych w regionie karkonoskim. To w niej wykonano profilowane zakończenia belek dachowych i rzeźby smoków, które zdobią zewnętrzne szczyty dachu. 18 lipca 1909 r. nastąpiło oficjalne otwarcie pawilonu i otaczającego go Parku Füllnera, a w południowym murze tarasu umieszczono tablicę pamiątkową, wyjaśniającą historię powstania budynku. Tablica ta jednak nie zachowała się.
Füllner wybudował Pawilon w stylu ludowego budownictwa norweskiego, zwanego smoczym i nazwał tak park, żeby przypodobać się cesarzowi Niemiec, Wilhelmowi II Hohenzollernowi, który uwielbiał styl nordycki. W Pawilonie do końca lat 50-tych XX wieku funkcjonowała restauracja. Do dziś zachowały się widokówki ze zdjęciami z wnętrza restauracji.
W 1967 roku Pawilon został zaadaptowany na Muzeum Przyrodnicze, którego eksponaty pochodzą ze zbiorów Długiego Domu. W 1990 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków.
Zbiory Muzeum Przyrodniczego w dużej części wywodzą się ze znamienitych kolekcji rodziny Schaffgotschów. Kolekcja zbiorów zapoczątkowana została już w XVIII w. Zbiory związane były z biblioteką majoratu w Cieplicach założoną przez hrabiego Hansa Antona Schaffgotscha. Od 1834 r. zbiory udostępniono szerokiej bubliczności w Cieplicach. W 1876 r. hr. Ludwig Schaffgotsch połączył swoje zbiory ptaków z kolekcją ornitologiczną, którą zakupił od dra E. Luksa. W 1880 r. zatrudnił Georga Martiniego jako kustosza i preparatora zbiorów. Dzięki jego konsekwentnej, sumiennej pracy oraz bogatemu mecenasowi udało się zgromadzić jedną z największych, prywatnych kolekcji ornitologicznych w Europie. Ukierunkowana była na ptaki Śląska, a z czasem też na ptaki egzotyczne.
W 1920 roku kolekcja została przeniesiona do 8 pokoi w „Długim Domu”. Po wojnie wspaniałe kolekcje Schaffgotschów rozproszono. Bibliotekę i zbiory wywieziono do Wrocławia i Warszawy a minerały do Wałbrzycha. Mocno uszczuplone zbiory, wystawiane do początków lat 60-tych w „Długim Domu” w Muzeum Ornitologicznym, mimo wszystko robiły duże wrażenie na zwiedzających. Pod koniec lat 60 -tych przeniesiono je do Pawilonu Norweskiego. W roku 1967 otwarto tu stałą ekspozycję ornitologiczną, a w latach 70-tych także lepidopterologiczną (motyle). Obecnie w muzeum znajduje się 7.000 okazów ptaków.
Obok Pawilonu znajduje się głaz narzutowy z tablicą, która upamiętnia spotkanie w cieplickim kurorcie poetów: Wincentego Pola, Kornela Ujejskiego i czeskiego przyrodnika Jana Purkyne, które miało miejsce w 1847 r.
Ozdobą Parku jest staw nad którym usytuowany jest Pawilon Norweski. W latach 70-tych i 80-tych XX w. po stawie można było pływać kajakami i rowerami wodnymi. Z boku stawu znajduje się uroczy kamienny mostek, przez który wiedzie aleja spacerowa do placu zabaw i boiska sportowego. Obecnie staw, bardzo zamulony i zaniedbany, jest pod patronatem Polskiego Związku Wędkarskiego i miejscem bytowania ptactwa wodnego m.in. kaczek i łabędzi.
Wzdłuż zachodniej i północnej granicy parku przepływa rzeka Wrzosówka, przy której została wybudowana zapora wodna. Bezpośrednią przyczyną jej budowy były częste ulewne deszcze, które nawiedzały okolice Cieplic a swoją ogromną siłą niszczyły i podtapiały domy, drogi i mosty. Po obu stronach zapory powstały ogromne wały przeciwpowodziowe, które dodatkowo chronią miasto przed powodzią. Podmokłe łąki między Cieplicami a Sobieszowem jeszcze w XIX wieku nazywano „Polską Puszczą”. Spacerując po parku od strony tamy można oglądać jedną z najpiękniejszych panoram Karkonoszy i Gór Izerskich.
Przyroda
W Parku Norweskim rośnie 57 gatunków drzew i krzewów. Podobnie jak w Parku Zdrojowym najliczniej występują tutaj klony pospolite i jawory, lipy drobnolistne, dęby szypułkowe oraz świerki pospolite. Rośnie tutaj również najgrubszy w Jeleniej Górze klon srebrzysty, który ma ponad 5 mertów w pierśnicy. W parku rośnie również wiele drzew i krzewów owocowych: aronia śliwolistna, czereśnia ptasia, jabłoń domowa, śliwa domowa i wiśniowa, wiśnia pospolita, porzeczka agrest, jeżyny, malina właściwa.
Poza tym w parku występują: bluszcz pospolity, brzoza brodawkowata, buk pospolity, czeremcha amerykańska oraz pospolita, daglezja zielona odmiana sina, dąb czerwony, głóg jednoszyjkowy, grab pospolity, jałowiec pospolity ‘Hibernica’ oraz sabiński, jarząb pospolity, jaśminowiec wonny oraz jaśminowiec gr. virginijska, jesion wyniosły, jodła jednobarwna, kalina koralowa, karagna syberyjska, kasztanowiec pospolity, klon srebrzysty, kruszyna pospolita, leszczyna pospolita, lilak pospolity, lipa krymska oraz szerokolistna, modrzew europejski oraz japoński, olsza czarna oraz szara, robinia akacjowa biała, róża dzika oraz pomarszczona, świerk kujący, tawuła nibywierzbolistna, topola osika, trzmielina pospolita, wiąz górski, wierzba iwa, krucha oraz płacząca.
Źródło:
